‘ข่วงเหล็ก’ จดหมายแห่งความทรงจำถึงสะพานนวรัฐ

ข่วงเหล็กหรือสะพานเหล็ก(แห่งใหม่) ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานรำลึกถึงสะพานนวรัฐ สะพานข้ามแม่น้ำปิงแห่งที่ 2 ของเมืองเชียงใหม่ที่เชื่อมถนนเจริญเมืองซึ่งปลายสุดถนนมีสถานีรถไฟเข้ากับถนนท่าแพซึ่งเป็นย่านการค้าติดเมืองเก่าเชียงใหม่

ข่วงเหล็กแห่งใหม่นี้สร้างขึ้นตามแบบของสะพานนวรัฐครั้งยังมีโครงสร้างเหล็กครอบอยู่ด้านบนตัวสะพาน รูปแบบงานก่อสร้างดังกล่าวเป็นรูปแบบสะพานนวรัฐรุ่นที่ 3 ซึ่งถูกรื้อและปรับรูปแบบเป็นสะพานคอนกรีตเสริมเหล็กเช่นทุกวันนี้เปิดใช้เมื่อราวปี พ.ศ. 2510 ซึ่งได้รับเกียรติจาก 26 จอมพลถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น เดินทางมาทำพิธีเปิดสะพานนวรัฐพร้อมกับสะพานเม็งรายอนุสรณ์  สำหรับสะพานนวรัฐแห่งสะพานแรกสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2453 โดยช่างชาวอิตาลี ตัวสะพานทำจากไม้สักมีหลังคาโค้ง ต่อมาในปี พ.ศ. 2464 ได้มีการรื้อสะพานไม้สัก และสร้างสะพานตอม่อทำด้ายคอนกรีตเสริมเหล็ก มีโครงหลังคาโค้งขึ้นทดแทน ด้วยสาเหตุทีว่าสะพานเดิมเริ่มทรุดโทรม และคับแคบจนไม่สามารถรองรับการสัญจรได้อย่างมีประสิทธิภาพ  ชาวบ้านเรียกกันติดปากว่า ขัวเหล็ก และมีชื่อเป็นทางการว่า ‘สะพานนวรัฐ’ เพื่อเป็นเกียรติแก่เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองเชียงใหม่ (พ.ศ. 2454-2482) ในขณะนั้น  ก่อนจะมีการรื้อสะพานนวรัฐสะพานรุ่นที่ 2 เพื่อสร้างใหม่ในช่วงปีพ.ศ. 2508 ก่อนจะแล้วเสร็จและเปิดให้บริกรในปี พ.ศ. 2510

สำหรับขัวเหล็ก หรือสะพานเหล็กแห่งใหม่ แม้จะถูกสร้างขึ้นภายหลัง และความเก่าแก่ยังไม่ถึง 50 ปี แต่งานก่อสร้างทั้งหมดก็ได้ยึดเอารูปแบบโครงสร้างของสะพานนวรัฐ หรือขัวเหล็ก จากภาพถ่ายโบราณและในความทรงจำของคนเชียงใหม่เอาไว้ เพื่อให้ขัวเหล็กแห่งนี้ทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์บ่งบอกถึงพัฒนาการทางด้านประวัติศาสตร์ของเมืองเชียงใหม่ และเป็นแลนด์มาร์กด้านการท่องเที่ยวที่สวยสร้างสีสันและส่งเสริมบรรยากาศความสวยงามให้กับเมืองงเชียงใหม่อีกทางหนึ่ง

อ้างอิงจาก : ข้อมูลประกอบภาพ ‘รื้อขั้วเหล็ก สร้างขัวคอนกรีตเสริมเหล็ก เมื่อพ.ศ. 2508’ เว็บไซด์หอสมุดมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ http://library.cmu.ac.th/ntic/picturelanna/detail_picturelanna.php?picture_id=1604